Phát hiện bệnh đái tháo đường và phòng ngừa biến chứng

Khi nước tiểu bị kiến bu có thể đã có đường hoặc một số chất dịch khác như mủ, máu,… nếu nước tiểu có đường thật sự là do lượng đường trong máu vượt quá ngưỡng đường của thận là cao hơn 180mg%, đường được bài tiết ra ngoài và đây là một dấu hiệu quan trọng chỉ điểm bệnh ĐTĐ. 

Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp bị ĐTĐ nhưng lượng đường trong máu chưa vượt quá ngưỡng đường của thận đó là đường máu lúc đói lớn hơn 126mg% nhưng nhỏ hơn 180mg%, lúc này nước tiểu chưa xuất hiện đường. Cũng có trường hợp xuất hiện đường trong nước tiểu nhưng chưa phải bệnh ĐTĐ do ngưỡng đường của thận cao hơn bình thường là trên 180mg%, bệnh lý tại thận. Để khẳng định có bệnh ĐTĐ hay không cần xét nghiệm thêm đường máu lúc đói để chẩn đoán chính xác hơn.

Về triệu chứng của ĐTĐ nó tùy thuộc vào type người bệnh mắc mà có những triệu chứng đi kèm. Nếu mắc ĐTĐ type 1, thường gặp ở người trẻ dưới 30 tuổi, có dấu hiệu ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều và gầy nhiều, loại này chiếm khoảng 05 - 10% của bệnh ĐTĐ. Nếu ĐTĐ type 2 hoặc type khác thường gặp ở người trên 30 tuổi, ít có triệu chứng điển hình, đa số phát hiện từ những biến chứng của bệnh ĐTĐ hoặc xét nghiệm tình cờ về máu, nước tiểu… loại này chiếm từ 90 - 95% của bệnh ĐTĐ. Do đó đối với bệnh ĐTĐ type 2 thường người bệnh không biết mình bị bệnh, khi phát hiện đã muộn và có nhiều biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra còn có những type khác như ĐTĐ thai kỳ và ĐTĐ thể đặc biệt. 

Thế nào là yếu tố nguy cơ và cách phòng ngừa bệnh ĐTĐ cũng như những biến chứng của nó?

Trên địa bàn tỉnh Trà Vinh có khoảng 10% người dân có yếu tố nguy cơ của bệnh ĐTĐ, các yếu tố nầy liên quan đến chế độ ăn chưa hợp lý như ăn quá nhiều chất ngọt, béo…, yếu tố di truyền từ cha mẹ, đặc biệt là ĐTĐ type 2. Ngoài ra những trường hợp như béo phì, ít vận động, rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, tiền sử sinh con nặng trên 04kg, phụ nữ trong thời kỳ có thai.… cũng là những yếu tố nguy cơ cao của bệnh ĐTĐ.  

Chúng ta có thể phòng ngừa được bệnh ĐTĐ bằng cách hạn chế các yếu tố nguy cơ của nó (trừ yếu tố di truyền). Nên có chế độ ăn hợp lý vừa đủ chất để đảm bảo năng lượng làm việc, hạn chế ăn quá nhiều chất ngọt, béo, theo dõi đường huyết phụ nữ trong thời kỳ có thai, hạn chế sử dụng dài hạn nhóm Corticoid… tăng cường vận động thể lực trung bình 30 phút/ngày, giảm béo và tích cực điều trị các rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, bệnh mạch máu ngoại vi… 

Khi đã mắc bệnh ĐTĐ vừa phải điều trị, vừa phải phòng ngừa những biến chứng của nó. Đối với những biến chứng ngắn hạn, như hạ đường huyết do kết hợp kiêng ăn, tập thể dục nhiều và dùng thuốc hạ đường huyết… khi hạ đường huyết thường có những dấu hiệu như run tay, vả mồ hôi, hoa mắt, chóng mặt, nói lắp, hôn mê, yếu nửa người… cho nên trong thời gian điều trị mỗi ngày cần pha sẵn một lọ nước đường để phòng ngừa biến chứng này.

Đối với biến chứng tăng đường huyết thường do mắc bệnh ĐTĐ mà không kiểm soát được, hoặc sử dụng thuốc không đủ liều… có thể xuất hiện các triệu chứng như khát nước, chuột rút, co giật, hôn mê hoặc tử vong. Cho nên cần theo dõi đường huyết định kỳ 06 tháng/lần đối với người chưa mắc bệnh, theo dõi mỗi ngày đối với người bệnh ĐTĐ để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Những biến chứng dài hạn của người bệnh ĐTĐ gặp rất nhiều, như bệnh thiếu máu ngoại vi gây hoại tử vùng bàn chân, bệnh thần kinh gây đau và tê tay chân, đục thủy tinh thể, suy thận, suy giảm sinh lý, bệnh tim mạch… để phòng ngừa những biến chứng này cần tích cực điều trị những yếu tố nguy cơ của nó là giảm béo, rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, bệnh mạch máu ngoại vi... đặc biệt, cần chăm sóc thật tốt 02 bàn chân không để trầy xước, bỏng, lở loét, nhiễm trùng…           

BS.CKI. HUỲNH THANH LIÊM