Văn học dân gian Khmer Trà Vinh nghiên cứu và tác phẩm

Đã từ lâu, người Khmer đã ghi chép những sáng tác dân gian cũng như các tư liệu văn hóa - tôn giáo mà đến nay vẫn còn tồn tại trên một số bia đá, trên lá buông (gọi là Satra), trên giấy xếp (gọi là Kơrăng). Tuy nhiên so với văn học viết, văn học dân gian truyền miệng vẫn giữ được vai trò và vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa của người Khmer. Đây có lẽ là điều rất đặc biệt trong đời sống văn hóa nói chung và văn học nói riêng của một dân tộc.

Bên cạnh đó, sự phong phú trong đời sống sinh hoạt văn hóa tôn giáo cũng là mảnh đất màu mỡ ươm mầm và nuôi dưỡng văn học dân gian Khmer phát triển. Nhằm ghi nhận những thành tựu của văn học dân gian. Đặc biệt là văn học dân gian Khmer tại tỉnh Trà Vinh, chuyên luận “Văn học dân gian Khmer Trà Vinh nghiên cứu và tác phẩm” do TS. Nguyễn Thị Kiều Tiên (Giảng viên Trường Đại học Trà Vinh) biên soạn đã ra đời. Sách “Văn học dân gian Khmer Trà Vinh nghiên cứu và tác phẩm” do Nhà xuất bản Khoa học Xã hội ấn hành năm 2020.

Sách gồm 02 phần: Trình bày về đặc trưng con người và văn học dân gian Khmer Trà Vinh; Tình hình nghiên cứu và sưu tầm văn học dân gian Khmer Trà Vinh.

Phần khái quát về Diện mạo văn học dân gian Khmer Trà Vinh với những đặc trưng như: gắn bó chặt chẽ với môi trường diễn xướng, gắn liền với đời sống tôn giáo, lễ hội và mang đậm dấu ấn tự nhiên. Đóng góp trong phần viết này là tác giả đã đặt văn học dân gian Khmer trong môi trường nội sinh cụ thể là vùng đất Trà Vinh. Thế nên những dẫn chứng được đưa ra luôn gắn với hình ảnh lao động, sinh hoạt văn hóa lễ hội của người Khmer ở Trà Vinh.

Trong phần viết về đặc điểm thể loại văn học dân gian Khmer Trà Vinh, tác giả tập trung vào 02 mảng lớn đặc điểm văn xuôi dân gian Khmer Trà Vinh và đặc điểm văn vần dân gian Khmer Trà Vinh.  Với văn xuôi dân gian, tác giả tập trung vào những thể loại như: Thần thoại, Truyền thuyết, Cổ tích, Truyện cười, Truyện ngụ ngôn. Với văn vần, tác giả tập trung vào các thể loại như: Dân ca Khmer Trà Vinh, câu đố, tục ngữ Khmer Trà Vinh.

Trong phần thứ hai là phần tác giả đã tuyển chọn các tác phẩm văn học dân gian Khmer chọn lọc dựa trên công tác điền dã tại nhiều địa phương trong tỉnh. Tác giả cũng chia thành 02 phần: Văn xuôi dân gian Khmer Trà Vinh (Thần thoại, Truyền thuyết, Cổ tích, Truyện cười, Truyện ngụ ngôn) và văn vần dân gian Khmer Trà Vinh (Dân ca Khmer Trà Vinh, câu đố, tục ngữ Khmer Trà Vinh). Điểm cộng của chuyên luận nữa đó chính là việc tác giả đã cố gắng trình bày ở dạng thức song - ngữ (Khmer - Việt) trong phần hai này của chuyên luận. Đây là việc làm hết sức đáng quý nhằm gia cố thêm những hiểu biết về thuật ngữ chuyên ngành của sinh viên ngành Ngữ văn cũng như văn hóa Khmer Nam Bộ. Đồng thời đây cũng là nguồn ngữ liệu phụ vụ cho công tác biên soạn giáo trình giảng dạy tiếng Khmer. Công trình thể hiện sự nghiêm cẩn khoa học khi người viết đã ghi lại tên tuổi, quê quán của công tác viến vào phần phụ lục.

Với những nỗ lực đáng ghi nhận của nhóm tác giả, thiết tưởng chuyên luận Văn học dân gian Khmer Trà Vinh nghiên cứu và tác phẩm sẽ mang đến nhiều kiến thức bổ ích cho người đọc cả đối tượng chuyên và không chuyên. Qua đó người đọc sẽ có điều kiện hiểu thêm về những giá trị đặc sắc của văn học dân gian Khmer để từ đó thêm yêu quý nền văn hóa phong phú đa dạng của người Khmer ở Trà Vinh.

TRẦM THANH TUẤN