Những hệ lụy từ việc góp hụi

Ngày 04/6/2025, Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và tuyên án 19 năm tù đối với bị cáo Nguyễn Thị Hồng Tươi (sinh năm 1971), thường trú ấp Số 5, xã Mỹ Cẩm, huyện Càng Long về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (bằng hình thức góp hụi).

Vào khoảng năm 2002, bị cáo Nguyễn Thị Hồng Tươi đứng ra làm chủ hụi (đầu thảo), tại nơi thường trú và tại chợ xã An Trường A, huyện Càng Long cho nhiều hụi viên tham gia để hưởng tiền huê hồng. Do bị cáo cần tiền xây thêm nhà mới và thuận lợi cho việc chăn nuôi, bị cáo Tươi đã mượn tiền của các hụi viên. Khi mất khả năng cân đối, bị cáo mở thêm nhiều dây hụi rồi đặt tên khống vào danh sách hụi để hốt hụi khống lấy tiền trả lại cho các hụi viên. Bên cạnh dó, bị cáo lợi dụng việc làm chủ hụi có uy tín nhiều năm rồi thực hiện hành vi gian dối lập khống danh sách các dây hụi (nửa tháng, 01 tháng và 04 tháng (hụi vụ) khui 01 lần), có giá trị từ 01 - 05 triệu đồng/phần đưa cho hụi viên. Để hụi viên tin tưởng tiếp tục tham gia góp hụi, từng kỳ khui hụi, bị cáo gian dối đưa ra số tiền kêu hụi để thu tiền. Đến năm 2024, bị cáo Tươi tuyên bố vỡ hụi, lúc này các hụi viên đồng loạt làm đơn đến cơ quan công an.

Tại phiên tòa xét xử, các bị hại đã ngồi kín các ghế trong phòng xét xử với ánh mắt đầy lo âu. Nhiều trong số đó là những phụ nữ nông dân, họ tích góp từ vụ lúa, vụ mùa, nhiều trường hợp bị hại là người bán vé số để tham gia chơi hụi với mong muốn tích cóp tiền sửa căn nhà, mua thêm đồ gia dụng có giá trị, lo cho con đi học… Nhưng trong phút chốc, bị cáo Tươi tuyên bố vỡ hụi khi đã thực hiện hành vi lừa đảo của 160 bị hại với số tiền trên 35 tỷ đồng. Nhiều người thất thần vì số tiền họ đóng hụi nay mất trắng, người ít thì vài chục triệu, người nhiều hàng trăm triệu đồng, thậm chí có người lên đến số tiền hơn 02 tỷ đồng. Với bản án đã tuyên, Tươi phải trả lại tiền cho các bị hại nhưng khi nào các bị hại lấy lại được khoản tiền đã mất còn là một câu chuyện dài.

Chơi hụi là một hình thức tích góp tiền phổ biến dựa trên thỏa thuận về số thành viên, mức tiền đóng, thời gian khui và lợi nhuận qua các chu kỳ hốt. Về bản chất, chơi hụi không phải là hành vi phạm pháp, bởi nếu thật sự hoạt động đúng quy định, thì đây cũng là một hình thức tiết kiệm có lãi suất. Khi cần vốn để chi tiêu, kinh doanh, có thể hốt hụi để xoay sở, việc đóng tiền hụi hằng tháng với một ít lãi suất cũng không quá khó. Còn chủ hụi thì được nhận tiền hoa hồng xem như một hình thức trả công khi đứng ra tổ chức dây hụi, mở các kỳ khui hụi, thu gom tiền hụi và chịu trách nhiệm trước các hụi viên. Mặc dù việc chơi hụi đã được pháp luật cụ thể hóa bằng những văn bản quy định chi tiết, nhưng thực tế việc chơi hụi ngày nay lại có quá nhiều biến tướng, với nhiều nguy cơ tiềm ẩn vỡ hụi, thậm chí nhiều đối tượng lợi dụng việc chơi hụi để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản khiến nhiều hụi viên “trắng tay”, lâm vào cảnh nợ nần chồng chất.

Từ hình thức chơi hụi truyền thống và việc tham gia mạng xã hội rộng rãi, nhiều người dân bắt đầu tiếp xúc với hình thức chơi hụi trực tuyến hay còn gọi là “hụi online”. Từ nhóm chơi hụi nhỏ đến những nhóm hàng chục, hàng trăm thành viên, nơi mà hầu hết người chơi đều không quen biết nhau. Họ chỉ biết chủ hụi thông qua các tài khoản mạng xã hội Facebook, Zalo… mọi hình thức giao dịch, thanh toán thông qua tài khoản ngân hàng và đương nhiên mức độ an toàn chỉ được kiểm chứng bằng lòng tin.

Ngày 03/6/2025, Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và tuyên phạt 12 năm tù giam đối với bị cáo Ngô Thị Ngọc Tuyết (sinh năm 1988, cư trú tại Khóm 1, thị trấn Mỹ Long, huyện Cầu Ngang) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bị cáo Tuyết bắt đầu làm chủ hụi (đầu thảo) từ đầu năm 2019 và mở dây hụi tháng có giá trị từ 300.000 đồng đến 10 triệu đồng. Đến tháng 3/2023, bị cáo mở thêm nhiều dây hụi ngày và hụi tuần, vận động các hụi viên tại địa bàn cư trú để tham gia. Đối với hụi ngày và hụi. tuần, bị cáo Tuyết không có lập sổ để theo dõi mà lập danh sách hụi quản lý trên mạng xã hội Zalo, những người tham gia chơi hụi cùng một dây hụi được bị cáo lập thành một nhóm riêng và hình thức hốt hụi là đấu trên nhóm Zalo, bị cáo Tuyết quy định mốc thời gian đấu, khi đến thời gian quy định hụi viên nào kêu cao thì được hốt hụi. Sau đó, bị cáo Tuyết trực tiếp thu tiền và giao lại cho hụi viên được hốt để được hưởng tiền huê hồng. Do có nhiều hụi viên hốt hụi không đóng hụi chết nên bị cáo Tuyết vay tiền bên ngoài để choàng hụi, số tiền choàng hụi ngày càng nhiều nên mất khả năng thanh toán. Để có tiền choàng hụi, đóng lãi, bị cáo Tuyết đã thực hiện thủ đoạn gian dối, như: Đưa tên khống vào tham gia để hốt hụi; tự ý lấy phần hụi để hốt. Với thủ đoạn này, bị cáo Tuyết đã chiếm đoạt tổng số tiền trên 02 tỷ đồng.

Đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Trà Vinh thông qua cáo trạng đối với bị cáo Ngô Thị Ngọc Tuyết. 

Trước đó, vào tháng 3/2025, Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với bị cáo Phan Thị Diệu Ái (sinh năm 1997), cư trú ấp Long Hanh, xã Long Sơn, huyện Cầu Ngang về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo cáo trạng, năm 2020, Ái bắt đầu làm đầu thảo hụi và mở nhiều dây hụi tháng, hụi tuần có giá trị từ 200.000 đồng đến 05 triệu đồng để hưởng tiền hoa hồng. Các dây hụi được Ái lập trên mạng xã hội Zalo, những người tham gia chơi cùng dây hụi được lập một nhóm riêng, đến kỳ khui hụi, Ái thông báo số tiền hụi viên kêu hốt được trên nhóm Zalo để các hụi viên tham gia biết, sau đó trực tiếp đi thu tiền giao lại cho các hụi viên. Trong quá trình làm đầu thảo hụi, nhiều hụi viên hốt hụi không đóng hụi chết, Ái phải vay mượn tiền để choàng hụi. Để có tiền choàng hụi, trả nợ vay và tiêu xài cá nhân, Ái chủ động lập ra các dây hụi mới (hụi ngày) và vận động thêm các hụi viên tham gia bằng các thủ đoạn gian dối, như: đặt tên khống hụi viên, tự ý lấy tên các hụi viên tham gia để chiếm đoạt tiền, số tiền trên 04 tỷ đồng. Với mức độ và hành vi phạm tội, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh tuyên phạt bị cáo Phan Thị Diệu Ái 12 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thẩm phán Nguyễn Văn Thành, Chánh tòa hình sự Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh cho biết: “Từ đầu năm 2025 đến nay, Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh đã mở phiên tòa xét xử 08 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức góp hụi. Việc chơi hụi đã được quy định cụ thể, chi tiết tại nhiều văn bản pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, qua thực tế xét xử cho thấy, các hụi viên quá tin tưởng chủ hụi, không thực hiện đúng các quy định theo Nghị định số 19/NĐ-CP, ngày 19/02/2019 của Chính phủ trong việc không trực tiếp đến gặp chủ hụi để khui hụi định kỳ; một số hụi viên vẫn “phớt lờ” với các nội dung cảnh báo của các cơ quan chức năng vì lợi nhuận mang lại khá cao, từ đó, dẫn đến nhiều vụ vỡ hụi xảy ra”.

Thực tế cho thấy, trên địa bàn tỉnh Trà Vinh đã có nhiều vụ vỡ hụi với số tiền hàng tỷ đồng nhưng vẫn còn không ít người dân vẫn tham gia những dây hụi chỉ dựa vào “chữ tín”. Rủi ro là thế, song hụi vẫn là một hoạt động hấp dẫn đối với nhiều người, trong đó, chủ yếu là những người có thu nhập thấp, những người khó tiếp cận với vốn vay ngân hàng, trong khi hụi và “tín dụng đen” lại len lỏi trong đời sống của người dân và dễ dàng tiếp cận bằng những thủ tục đơn giản, dựa trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người.

Việc tham gia họ, hụi, biêu, phường được quy định rõ tại Nghị định số 19/2019/NĐ-CP, ngày 19/02/2019 của Chính phủ, thế nhưng việc tiếp cận, tìm hiểu để thực hiện đúng của chủ hụi và người dân còn rất hạn chế. Việc tham gia hụi chỉ đựa vào “chữ tín” như các vụ án nêu trên có nhiều rủi ro và những hệ lụy khó lường; việc xử lý để thu hồi tài sản trả lại cho người dân là hết sức khó khăn. Vì vậy, người dân nên chọn lựa các hình thức đầu tư, tiết kiệm, tích góp phù hợp, an toàn. Nếu chọn hình thức chơi hụi thì phải hết sức cân nhắc và thận trọng trong việc lựa chọn chủ hụi, đồng thời, nắm vững các quy định của pháp luật liên quan đến hụi vừa để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, vừa phòng tránh rủi ro.

Bên cạnh đó, khi tham gia chơi hụi nên yêu cầu chủ hụi cho xem, sao chụp sổ hụi, thông báo về việc tổ chức dây hụi tại UBND cấp xã nơi chủ hụi cư trú. Khi góp hụi phải yêu cầu chủ hụi cấp giấy biên nhận thể hiện giao các phần hụi cho hụi viên lĩnh hụi tại mỗi kỳ mở hụi. Khi tham gia cần tìm hiểu những người tham gia trong cùng dây hụi, tham gia khui hụi đầy đủ theo từng kỳ, không để chủ hụi có điều kiện gian dối trong tổ chức khui hụi. Hạn chế tham gia nhiều phần, nhiều dây, nhất là những dây hụi có giá trị lớn. Khi phát hiện chủ hụi có dấu hiệu gian dối để chiếm đoạt tài sản hoặc có hành vi vi phạm pháp luật trong tổ chức chơi hụi kịp thời cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng để có biện pháp giải quyết.

Bài, ảnh: PHẠM HƠN