Tăng vòng quay sử dụng đất, trồng xen canh rau màu

Rẫy hành lá của bà Kiên Thị Lan chuẩn bị cho thu hoạch.

Tăng vòng quay sản xuất cây màu không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, nâng cao giá trị sản xuất trên cùng đơn vị diện tích, mà còn thu nhập của nông dân cải thiện rõ rệt nhờ có thêm mùa vụ, sản lượng và cơ hội bán ra thị trường. Đồng thời, giảm tình trạng lãng phí đất sản xuất, đặc biệt ở các vùng có điều kiện khí hậu thuận lợi.

Bà Kiên Thị Lan, ấp Long Hanh, xã Long Sơn, huyện Cầu Ngang là một trong những hộ trồng màu thành công xoay vòng nhiều đợt trong năm. Bà Lan cho biết: từ khi chuyển sang trồng luân canh rau màu trên đất ao nuôi tôm có nguồn thu nhập thường xuyên ổn định hơn. Việc xen canh - luân canh cây màu giúp cắt mầm bệnh, giảm sâu bệnh, hạn chế rủi ro do biến đổi khí hậu hoặc giá nông sản biến động.

Theo bà Lan, với hơn 0,1ha đất canh tác, hàng năm bà chọn cây rau hành hẹ là cây trồng chủ lực, đặc biệt rau hẹ là cây trồng lưu gốc cho thu nhập cao, bình quân giá từ 11.000 - 15.000 đồng/kg, lợi nhuận hơn 100 triệu đồng/ha. Ưu điểm của cây rau hẹ thu hoạch nhiều đợt, thời gian thu hoạch kéo dài từ 04 - 06 tháng, nếu giá thị trường cao, người trồng hẹ kéo dài thời gian chăm sóc. Tranh thủ lúc rau hẹ còn nhỏ bà trồng xen cải xà lách vừa có thu nhập trang trải chi phí đầu vào, vừa tăng thêm lợi nhuận. Khi các hộ lân cận thu hoạch rau hẹ, bà tham gia thu hoạch dần công để giảm chi phí thuê nhân công lặt rau hẹ, nhờ vậy lợi nhuận tăng cao.

Cũng như bà Lan, bà Thạch Thị Ngọc, ngụ cùng ấp thành công cây rau hẹ trồng xen canh với rau ngò rí. Bà Ngọc cho biết: với diện tích 0,2ha mỗi vụ màu, bà xuống giống rau hẹ trước, vài ngày sau xuống giống cây rau ngò rí. Vừa qua ngò rí cho thu hoạch giá bán 20.000 đồng/kg, lợi nhuận 70 triệu đồng/ha. Do trồng xen canh nên cây trồng thưa, sản lượng ngò rí thu hoạch không nhiều. Mô hình trồng xen cây chủ yếu lấy ngắn nuôi dài, qua đó giảm chi phí sản xuất cây trồng chủ lực.

Để đạt hiệu quả cao tăng vòng quay cây màu, những năm gần đây, huyện Cầu Ngang tập trung các giải pháp quy hoạch sản xuất, tái cơ cấu lại ngành trồng trọt và chăn nuôi, trong đó chú trọng chọn những vùng nước mặn, lợ nuôi thủy sản theo phương pháp rải vụ để hạn chế rủi ro; tăng vòng quay luân canh, xen canh rau màu ngắn ngày. Qua đó, tạo điều kiện để áp dụng tốt hơn khoa học - kỹ thuật vào chăm sóc cây trồng, vật nuôi đảm bảo năng suất và chất lượng hàng hóa. Mặc dù ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu ngành kinh tế của huyện, nhưng đã cung cấp nguồn lương thực lớn cho địa phương. Do đó, huyện quan tâm triển khai, đảm bảo năng suất, cây trồng, vật nuôi phát triển ổn định, đem lại thu nhập cao cho người dân. Trong 05 năm 2020 - 2025, ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng 25,13%; công nghiệp và xây dựng chiếm tỷ trọng 41,86%; thương mại - dịch vụ chiếm tỷ trọng 33,02% trong tổng giá trị sản xuất của huyện (Nghị quyết nông - ngư - lâm nghiệp giảm còn 24,78%; công nghiệp - xây dựng tăng lên 43,44%, dịch vụ tăng lên 31,78%).

Trong thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, tuy cây màu lợi nhuận không cao so với nuôi thủy sản, nhưng vốn đầu tư thấp, thu nhập thường xuyên, lợi nhuận ổn định, phù hợp với điều kiện kinh tế của những hộ dân ít đất sản xuất. Bên cạnh đó, để phá thế độc canh cây lúa, nhiều địa phương trong huyện đã chuyển sang trồng xen canh nhiều loại rau màu mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân. Từ đó, diện tích cây màu được mở rộng, nhất là trong cơ cấu luân canh với cây lúa trong mùa khô, nhiều giống mới cho năng suất, chất lượng cao được sử dụng rộng rãi. 05 năm gần đây, huyện đã chuyển đổi 779ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng màu các loại và nuôi thủy sản. Trong đó cây màu được trồng trên đất lúa kém hiệu quả đã góp phần tăng thu nhập cho nông dân tăng từ 03 - 05 lần, chuyển đổi nuôi tôm trên đất trồng lúa kém hiệu quả lợi nhuận tăng gấp 10 - 15 lần trở lên so với trồng lúa.

Bà Phạm Thị Thu, ấp Lạc Hòa, xã Thạnh Hòa Sơn, huyện Cầu Ngang chuyển đổi thành công đất trồng lúa sang nuôi tôm hơn 10 năm qua đem lại hiệu quả cao. Sau khi thu hoạch tôm, bà tận dụng bờ ao nuôi tôm trồng rau cải các loại như cải ngọt, xà lách, cải trắng xoay vòng nhiều đợt trong năm.

Bà Thu bộc bạch: hàng năm, tôm nuôi 02 vụ và rải vụ, thời gian đất bờ ao tôm trống nên bà trồng rau cải các loại vừa có thu nhập cho con đi học và trang trải cuộc sống. Rau cải là cây ngắn ngày chỉ từ 20 - 30 ngày cho thu hoạch, nên thuận lợi tăng vòng quay xen canh nhiều đợt trong năm. Vào mùa mưa, năng suất rau cải đạt thấp hơn do ảnh hưởng mưa bão, rau dễ bị úng, dập lá, nhiễm bệnh do sâu ăn lá nhưng giá tăng gấp đôi, ba lần so với mùa khô. Với 0,3ha đất bờ ao nuôi tôm, mỗi năm xuống giống 03 - 04 vụ, lợi nhuận đạt 06 - 07 triệu đồng/0,1ha/vụ tùy theo giá thị trường.

Tăng vòng quay cây màu là một trong những giải pháp bền vững, có ý nghĩa lớn về kinh tế, xã hội và môi trường. Để đạt hiệu quả cao, cần lựa chọn giống cây phù hợp, đảm bảo lịch thời vụ và có đầu ra ổn định. Việc tăng vụ không chỉ tiết giảm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận cho người dân, nâng hiệu quả sử dụng đất, còn giúp nhiều hộ nghèo có thêm nguồn thu ổn định, góp phần thoát nghèo bền vững, tạo thêm việc làm thường xuyên cho lao động nông thôn.

Bài, ảnh: MẪN QUÂN